Sadržaj

Trčanje

Sky running, poznat i kao “trčanje iznad oblaka,” jedan je od najuzbudljivijih outdoor sportova koji spaja planinarenje, trčanje i penjanje u ekstremnim uslovima planinskog terena. Ova disciplina, koja se odvija na nadmorskim visinama iznad 2.000 metara. Pruža izazov i avanturu za sve one koji žele da testiraju svoje fizičke i psihičke granice. O sky runningu se zadnjih mjeseci sve više priča i u Srbiji. No, zapravo ovaj ekstremni sport na evropskoj sceni i nije toliko nov.

Istorija sky runninga

Istorija sky runninga seže u devedesete godine prošlog veka, a začetnikom ove discipline smatra se italijanski alpinista Marino Giacometti. Godine 1992., Giacometti je, zajedno sa grupom entuzijasta, trčao na najviše vrhove Alpa, a njihova ideja bila je da spoje trčanje s planinskim sportovima. Na ovim ekspedicijama testirali su granice izdržljivosti, uz trčanje na ekstremnim visinama, često uz vrlo strme uspone. U tom periodu, sky running se razvijao kroz neformalna takmičenja. Na visinskim stazama, gde je brzina bila kombinovana s tehničkom veštinom planinarenja. Prekretnica je došla 1995. godine, kada je Giacometti zajedno s partnerima, osnovao Međunarodnu federaciju za sky running (International Skyrunning Federation – ISF). S ciljem regulisanja i promocije ovog sporta na globalnom nivou. ISF je definisao pravila, standarde i ciljeve, omogućavajući sportu da stekne međunarodnu prepoznatljivost i okuplja sportiste širom sveta.

Ključne trke koje su definisale istoriju sky runninga uključuju legendarni Kima Trophy u Italiji. Koji je poznat po svojoj tehničkoj složenosti, zatim Zegama-Aizkorri u Španiji, koja svake godine privlači vrhunske trkače iz celog sveta. Danas je sky running globalni fenomen, s više stotina trka koje se svake godine organiziraju u preko 30 zemalja širom sveta. Trke se održavaju na spektakularnim lokacijama, od evropskih Alpa i Pirineja, do južnoameričkih Anda, himalajskih vrhova, pa čak i na surovim terenima Novog Zelanda i Severne Amerike. Na takmičenjima učestvuju trkači iz svih delova sveta, što doprinosi globalnoj popularnosti ovog sporta.

Međunarodna federacija za sky running takođe organizuje Svetsko prvenstvo u sky runningu (Skyrunning World Championships). zatim serije takmičenja poput SkyRunner World Series, koja okuplja najbolje svetske sportiste i postavlja nove standarde u ovoj disciplini. Kroz ove događaje, sky running je postao priznata i cenjena disciplina koja nastavlja da raste iz godine u godinu, privlačeći nove takmičare i publiku.

.

Ključne razlike između sky runninga, trail trčanja i planinarenja

Sky running se razlikuje od trail trčanja i planinarenja po specifičnim karakteristikama. Dok trail trčanje obuhvata trčanje po raznovrsnom prirodnom terenu, sky running se fokusira na tehnički složenije staze s ekstremnim usponima i visinama. Planinarenje je sporija, više hodačka disciplina, dok sky running zahteva brzo prilagođavanje promenjivim uslovima, kao i penjanje po strmim padinama. U nekim slučajevima, sky running uključuje delove gde takmičari koriste i ruke za napredovanje, što ga čini mešavinom penjačkog i trkačkog sporta.

Discipline unutar sky runninga

Sky running nudi nekoliko disciplina koje omogućavaju različite pristupe ovom ekstremnom sportu. Ono što je svima zajedničko je prosečan nagib od najmanje 6% na ukupnoj udaljenosti, a najmanje 5% udaljenosti mora imati nagib od 30% i više. Završno vreme mora biti manje od 16 sati, a asfalt ne sme činiti više od 15% ukupne udaljenosti.
Među popularnijim disciplinama ubrajaju se Sky (dužina između 20 do 45 km), SkyUltra (dužina između 50 do 80 km). Zatim, Vertical (sastoji se “samo” od penjanja s minimalnim vertikalnim usponom od 800 metara na promenjivom terenu, a minimalni prosečni nagib mora biti 20%). SkySpeed (vertikalni uspon od 100 metara i minimalni nagib od 33%). Uz to, kada se trke odvijaju u zimskim uslovima, discipline u svom nazivu dobijaju i reč “snow”.

Što sve sky running traži od trkača?

Sky running zahtijeva visoku razinu kondicije, izdržljivosti i prilagodljivosti. Tehnički teren uključuje kamenje, stijene i strme padine, pa je potrebno razviti vještinu brze reakcije i stabilnosti na takvom terenu. Oprema je ključna za sigurnost i performanse: specijalizirane tenisice za tehničke terene s izvrsnim prianjanjem, lagana odjeća prilagođena promjenjivim vremenskim uvjetima. Zatim štapovi za trčanje, kacige (ovisno o utrci) i hidratacijski ruksaci kako bi se osigurala potrebna tekućina tijekom utrka. Za početnike, treninzi trebaju uključivati mješavinu trčanja, planinarenja i tehničkih vježbi za penjanje. Kako bi se tijelo prilagodilo naglim promjenama visine i napora. Početnicima se savjetuje da počnu s lakšim trail utrkama, postupno povećavajući razinu težine, prije nego što se okušaju u sky runningu.

Sky running u Srbiji

Iako Srbija ima dugu tradiciju planinarenja, sky running scena u zemlji je u poslednjih nekoliko godina doživela pravi procvat. Planine poput Kopaonika, Stare planine i Tare, sa svojim strmim usponima i tehnički zahtevnim stazama, pružaju savršene uslove za ovaj ekstremni sport. Prva zvanična sky running trka u Srbiji održana je 2015. godine na Kopaoniku, što je označilo početak ozbiljnog razvoja ove discipline u zemlji. Godinu dana kasnije, osnovana je Skyrunning Srbija, organizacija koja okuplja ljubitelje ovog sporta i organizuje brojne trke na nacionalnom nivou.

Kako započeti s treninzima?

Ako želite započeti s treninzima za sky running, važno je prvo izgraditi osnovnu kondiciju i izdržljivost. To znači redovno trčanje na planinskim i tehničkim terenima te vežbanje uspona i spusta. Dodavanje snage i stabilnosti kroz treninge za noge, trup i ravnotežu biće ključni u izbegavanju povreda. Takođe, važno je učiti čitati teren i pravilno rasporediti energiju kako bi se savladali usponi bez gubitka snage za ostatak trke. Sky running je sport koji pomiče granice izdržljivosti, tehničke veštine i volje. Ovaj izazov koji spaja ljubav prema planinama i trčanju privlači sve više zaljubljenika u prirodu koji žele testirati svoje mogućnosti na visinama. Bilo da ste iskusni planinar ili trkač, sky running vam pruža priliku da spojite ove dve strasti u jedno jedinstveno iskustvo.